Dział sztuki w Muzeum w Bochni istnieje od początków działalności muzeum a jego historia ściśle łączy się z historią tej instytucji. Szczególne znaczenie dla tego działu ma niewątpliwie zapis testamentalny Marcina Olga Boznańska, „Portret Marcina Samlickiego”, 1920Samlickiego, dokonany kilkanaście lat przed powstaniem muzeum. Zapis ten okazał się wyjątkowo cennym. Dzięki niemu placówka ta, z chwilą jej utworzenia, pozyskała pokaźną część artystycznego dorobku utalentowanego kolorysty – dziesiątki obrazów olejnych, rysunków i grafik- a także prace jego wybitnych przyjaciół. Z zapisu Samlickiego pochodzi też interesujący i wartościowy zbiór grafiki, m.in. dawnych mistrzów niemieckich, francuskich, holenderskich i włoskich oraz najwybitniejszych przedstawicieli nowożytnej grafiki polskiej – wychowanka gimnazjum bocheńskiego Władysława Skoczylasa, Edwarda Bartłomiejczyka, Władysława Lama, Karola Mondrala i innych. Kolejny piękny dar – obejmujący między innymi stare portrety, cenne rysunki, rzeźbę Konstantego Laszczki, przedmioty rzemiosła artystycznego – ofiarował, wywodzący się z Bochni krakowski prawnik Edward Chmielarczyk. W późniejszych latach, dzięki następnym darom oraz zakupom, muzealne zbiory sztuki wzbogaciły się o obrazy znanych artystów: Stanisława Daczyńskiego, Czesława Wierusza-Kowalskiego, Wincentego Wodzinowskiego, Kaspra Żelechowskiego a także twórców miejscowych lub z Bochnią związanych: Stanisława Broszkiewicza, Kazimierza Gulika, Klementyny Mien, Franciszka Mollo, Ludwika Nemetza, Grigorija Kwaszenki, Feliksa Pilarza, Marcina Samlickiego, Bogusława Serwina, Ludwika Stasiaka, Tadeusza Stasiaka, Romana Jarosława Hegera, Waleriana Kasprzyka, Stanisława Fischera, Józefa Mularczyka, Michała Czyżewicza, Jana Stasiniewicza. Cenne dary powiększyły kolekcję rysunków i grafiki o dzieła Jana Rembowskiego, Jana Kulca, Zbigniewa Pronaszki i Stanisława Wojnarskiego. Na podstawie kolejnego zapisu testamentalnego muzeum otrzymało w 2001 roku dwa znakomite XIX w. portrety i trzy wartościowe zegary. Godny podkreślenia jest fakt, iż w zbiorach muzeum znajduje się od kilku lat pokaźna część spuścizny artystycznej znanego krakowskiego drzeworytnika i witrażysty Jana Stańdy. Jest to kilkaset klocków drzeworytowych, odbitki próbne, ekslibrisy, kartony z projektami witraży oraz polichromii w kościołach. Dzięki ofiarodawcom muzeum posiada też interesujące rzeźby, monety obce i polskie, liczne odznaczenia i odznaki z czasów PRL, a także obiekty różnorodne i bardzo efektowne: meble, porcelana, szkło, żyrandole, makata buczacka, broń, pamiątki cechowe i inne. Od kilku lat powiększa się systematycznie, dzięki hojnym darom ks. arcybiskupa Henryka Nowackiego, nuncjusza apostolskiego w Słowacji, imponująca już w tej chwili kolekcja medali, okolicznościowych datowników pocztowych i monet watykańskich związanych z pielgrzymkami Ojca Świętego Jana Pawła II po świecie.
