Bardejów
Światowe dziedzictwo UNESCO
zorganizowanej przez Urząd Miasta Bardejow
Muzeum Szariszskie w Bardejowie
oraz
Instytut Słowacki w Warszawie
Konsulat Generalny Republiki Słowackiej w Krakowie
Słowo wprowadzające wygłosi
Dr František Gutek
Dyrektor Muzeum w Bardejowie
Początki kontaktów pomiędzy muzeami w Bochni i Bardejowie sięgają 2002 roku. Dzięki nim mieszkańcy Bochni mogą coraz lepiej poznać to wspaniałe, historyczne miasto, położone tuż za naszą granicą z Repubiką Słowacji. Także mieszkańcy Bardejowa mieli wielokrotnie okazję obejrzeć u siebie zabytki bocheńskie, pokazywane na organizowanych tam przez nasze muzeum wystawach. Mamy nadzieję, że obecna wystawa, przygotowana przez naszych bardejowskich przyjaciół, prezentująca Bardejow – miasto wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w Bochni – mieście, gdzie znajduje się historyczna kopalnia soli, również wpisana na tę prestiżową listę, jeszcze lepiej przybliży Bardejow i zachęci do poznania tamtejszych fascynujących zabytków z autopsji.
Jan Flasza, dyrektor Muzeum w Bochni.
Bardejów. Miasto bogatej historii i znakomitych zabytków
Prastary Badrejów leży w pónocnowschodniej części Słowacji, blisko z granicy z Polską. Dzięki świetnemu położeniu przy ważnym trakcie handlowym, ważnym przywilejom królewskim, zręczności rzemieślników i obrotności kupców wyrósł wokresie średniowiecza na jedno z najważniejszych miast ówczesnych Węgier. Był wolnym miastem królewskim z prawami równymi tym, które posiadały Koszyce i Buda, posiadał rozwinięty samorząd na czele z wójtem i radą miejską. W dziejach wegierskich a szczególnie słowackich zapisał się złotym zgłoskami. Podziwu godne sukcesy osiągnął nie tylko w dziedzinie gospodarczej, szczególnie w w związku z unikalną organizacją wyrobu, bielenia i sprzedaży płótna, ale także w kulturze książki, szkolnictwie, teatrze, muzyce i literaturze.
W mieście zachowały się skarby sztuki średniowiecznej, paradokdalnie dzięki temu, że po okresie wielkiego rozkwitu na początku doby nowożytnej przyszedł na miasto okres upadku i stagnacji. Zubożyły je wojny i powstania XVII i XVIII wieku. Najbardziej straciło na zmianie kierunków dróg handlowych, zaś przemiany gospodarcze odczuło tylko marginalnie. Dzięki temu jednak pozostało nienaruszone jego centrum z zabytkami, ktore dziś są dla miasta najcenniejszą wizytówką.
Już od czasu działalności cystersów z Polski a później wraz napływem osadników niemieckich w tym rejonie rozwijała się sztuka zachodnia a Bardejow stał się jednym z najdalej wysuniętych na wschód ośrodków zachodniej lultury łacińskiej. Jednocześnie od dawna był obecny w mieście element kultury wchodniej, który związany był z osiedleniem się Rusinów w okolicach Bardejowa, i który dziś reprezentują wybitne zabytki sztuki ikonopisania. Pozostają zatem w tym mieście, poprzez zachowane w nim zabytki w rzeczywistej symbiozie dwa światy, dwie wielkie europejskie kultury.
Wysiłki mieszkańców miasta w ochronie i renowacji zabytków Bardejowa dostrzegła i doceniła już w 1986 roku kulturlna Europa nadaniem Złotego Medalu, a świat w 2000 roku wpisem na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Dziś Bardejów, 33-tysięczne centrum powiatu bardejowskiego i Górnego Szarysza ma właśnie w swoich zabytkach ukryte swoje największe bogactwo, a nowe perspektywy rozwoju może mu otworzyć rozwój ruchu turystycznego.
Dr František Gutek