Etnograficzny

Zbiory Polskie

W ekspozycji stałej znajdują się obiekty ilustrujące sztukę ludową (malarstwo, rzeźba i drzeworyt), przedmioty związane z lokalną obrzędowością doroczną, a także skrzynie wianne i instrumenty muzyczne.

Zbiór instrumentów tworzą: basy wykonane przez Bronisława Sowę z Lubomierza, oktawka – dzieło zręcznego rzeźbiarza Wawrzyńca Golonki (1872–1943) z Olchawy, małe skrzypce zrobione przez anonimowego lutnika ze Starego Wiśnicza oraz również stamtąd kołatka wielkopostna. Towarzyszą one obiektom ilustrującym dwa najważniejsze w roku obrzędowym okresy świąteczne. Czas Bożego Narodzenia unaocznia m.in. szopka krakowska wykonana przez Leszka Jaglarza z Chodenic, wieloelementowa szopka autorstwa Stanisława Opalińskiego oraz rekwizyty kolędnicze. Wśród obiektów wielkanocnych na uwagę zasługują palmy wykonane przez znakomitego, nieżyjącego już, mistrza z Lipnicy Murowanej Zbigniewa Urbańskiego czy wózek z traczem z Niepołomic.

Obrazy, które w przeszłości zdobiły wnętrza domów w okolicznych wsiach, przedstawiają święte postaci. Wśród przedstawień Pana Jezusa najwięcej jest wyobrażeń pasyjnych, na przykład kopie obrazu Jezusa Ukrzyżowanego z Kobylanki, czy umęczonego z Ciężkowic. Kopie wizerunków słynących łaskami znajdują się także pomiędzy dziełami o tematyce maryjnej: przedstawienia Matki Bożej Częstochowskiej, Dzikowskiej, Saletyńskiej i Odporyszowskiej w sposób jednoznaczny wskazują na cudowny oryginał. Na płótnie, kartonie lub desce obecne są również postaci świętych patronów: Anny, Antoniego, Barbary, Floriana, Franciszka, Józefa, Katarzyny, Sebastiana. Zbiór malarstwa dopełniają obrazki malowane na szkle, pochodzące m.in. ze Śląska.

Motywy religijne są charakterystyczne także dla tradycyjnej rzeźby ludowej. Tu najliczniejsze są wyobrażenia Chrystusa Frasobliwego, Ukrzyżowanego, Upadającego pod krzyżem. Wśród wyobrażeń maryjnych wyróżniają się ciekawe przykłady Piety i Madonny z Dzieciątkiem, a w plejadzie świętych licznie reprezentowany jest św. Jan Nepomucen.

Spośród artystów ludowych, których prace są prezentowane w ekspozycji stałej, należy wymienić rzeźbiarza z Gorzenia Dolnego Jędrzeja Wowrę (1864–1937), Józefa Janosa (1895–1985) z Dębna Podhalańskiego, wspomnianego już Wawrzyńca Golonkę i jego syna Franciszka (1898–1978), czy Wawrzyńca Makucha (1841–1914) z Mikluszowic. Jednak, niestety, większość dawnych rzeźb jest anonimowa. Natomiast autoryzowane są wszystkie rzeźby powojenne. Wykonane zostały przez rzeźbiarzy aktywnych w 2. poł. XX oraz na początku XXI wieku. Piotr Dymurski (1911–1979) z Grobli, Jan Madej-ojciec (1905–1989.) i Jan Madej-syn (ur. 1940) z Dziewina, Stanisław Opaliński (1926–2019) z Bochni oraz Adam Migdał (ur. 1931) z Brzeźnicy to twórcy, którzy poszerzyli tradycyjną religijną tematykę rzeźb o motywy świeckie, ukazując ludzi przy pracy, sceny historyczne lub przyrodę.

Prezentowane w ekspozycji stałej drzeworyty to odbitki z klocków pochodzących głównie z 1. połowy XIX wieku. Wśród drzeworytów, podobnie jak w przypadku pozostałych dziedzin tradycyjnej sztuki ludowej, obecne są wyobrażenia Pana Jezusa (m.in. Ukrzyżowanego z Kobylanki, Frasobliwego), Matki Bożej (np. Turskiej) oraz świętych (Barbary i Katarzyny, Kazimierza, Onufrego), a także sceny biblijne, jak na przykład Wieczerza Pańska. Dwa obrazki odrębne od pozostałych są autorstwa Jędrzeja Wowry, który został zachęcony do ich wykonania przez Emila Zegadłowicza, odkrywcy talentu artysty z Gorzenia.

Malarstwo

Matka Boska Dzikowska, Marszowice, 2. poł. XIX w.
Matka Boska Odporyszowska, Paleśnica, XIX w.
Matka Boska Saletyńska, Grobla, 2. poł. XIX w.
Św. Anna Samotrzeć, Olchawa, XIX w.
Św. Katarzyna, Chodenice, XIX w.

Rzeźba

Chrystus Frasobliwy, Strzelce Wielkie
Chrystus u pręgierza, wyk. Franciszek Petlic, Zadroże, przed 1930
Chrystus Frasobliwy, wyk. Wincenty Piątkowski, Bochnia, pocz. XX w.
Chrystus na krzyżu, wyk. Wawrzyniec Golonka, Olchawa, przed 1943
Koniec świata, wyk. Jan Madej, 2012
Chrystus na krzyżu, wyk. Wawrzyniec Makuch, Mikluszowice, 1903
Maryja i św. Józef, wyk. Jędrzej Wowro, Gorzeń Dolny, przed 1937
Święty Florian, wyk. Stanisław Opaliński, Bochnia, kon. XX w.

Zbiory Pozaeuropejskie

Zbiory pozaeuropejskie to wyłącznie dary, przekazane – choć nie tylko – przez osoby związane z Bochnią, a przebywające na stałe lub czasowo poza granicami kraju. Kolekcja obejmuje przedmioty pochodzące z Afryki, Azji, Australii oraz obu Ameryk, jednak nie wszystkie regiony świata zostały pokazane w ekspozycji stałej. Liczne obiekty pochodzą z różnych rejonów Afryki. Są to dary m.in. absolwenta bocheńskiego gimnazjum i medycyny na UJ Michała Czyżewicza (1909–1961), pochodzącego z Kurowa ks. Włodzimierza Toboły, pracującego przez wiele lat na misjach w Zambii oraz archeologa Mirosława Kruszyńskiego z Genewy. Rzeźby, ozdoby, przedmioty codziennego użytku pokazują kulturę takich plemion, jak: Aszanti, Dogoni, Fulani, Kikuju, Kamba, Masajowie, Senufowie, Tuaregowie. Klimat Afryki podkreślają obrazy Michała Czyżewicza, lekarza i malarza zarazem, który mieszkając w Kenii uwieczniał otaczające go pejzaże: busz, kopce termitów, ciekawe budowle (np. meczet w Nairobi). Kulturę obu Ameryk obrazują: wełniany kilim z okolic Wielkich Jezior, obrazek piaskowy Nawahów, naczynia z Argentyny i Boliwii oraz peruwiańska okaryna. Spośród krajów azjatyckich najliczniej reprezentowane są Chiny. Wycinanki, drzeworyty, rzeźby, porcelana to przede wszystkim dar Stanisława Tworzydły, absolwenta Liceum Plastycznego w Nowym Wiśniczu oraz Centralnej Akademii Sztuki Dekoracyjnej i Użytkowej w Pekinie. Jego obrazy malowane na sposób chiński dopełniają tę część wystawy. Kultura hinduska zilustrowana jest rzeźbami, fajkami, naczyniami, a nawet kathputli – lalką teatralną z Radżastanu. Obiekty te pochodzą z daru Mirosława Kruszyńskiego oraz Michała Czyżewicza, który przedmioty indyjskie nabył w latach 50. XX wieku w Afryce Wschodniej, w tym czasie licznie zamieszkałej przez przybyszów z Indii. Azjatycką część ekspozycji dopełniają trzy drobiazgi porcelanowe z Japonii, maska i talerz z Tybetu oraz rzeźbione obiekty z Indonezji.

Ameryka

Peru, Okaryna
USA, Ptak Grzmot, obrazek z piasku (Nawahowie)

Azja

Chiny, Drzeworyt, poł. XX w.
Chiny, Drzeworyt, poł. XX w.
Chiny, Talizman
Chiny, Wycinanka, poł. XX w.
Chiny, Wycinanka, poł. XX w.
Chiny, Wycinanka, poł. XX w.
Chiny, Wycinanka, poł. XX w.
Indie, Czarka
Indonezja, W-pa Bali, Łyżka
Japonia, Kieliszek
Tajwan, Lalka, 1. poł. XX w.
Indie, Kathputli, Radżastan
Tybet, Maska

Afryka

Lampa oliwna, Afryka Północna
Maska, Wybrzeże Kości Słoniowej, lud Senufo
Zair, lata 80. XX w.
Rzeźba kultowa, lud Kissi, Gwinea, dar Karola Jastrzębskiego
Pojemnik, Afryka Północna, Tuaregowie
Madonna z Dzieciątkiem, Afryka
Sztylet, Afryka Centralna
Zanza, Afryka