760 lat temu
13 kwietnia 1260 r. książę krakowski i sandomierski Bolesław Wstydliwy wystawił przywilej dla zakonu bożogrobców w Miechowie, którym nadał komorę celną na rzece Rabie koło Chełmu.
700 lat temu
W 1320 r. Władysław Łokietek królem Polski. W 1321 r. król Władysław Łokietek, w zamian za poparcie go w czasie walk o tron polski (bunt krakowskiego wójta Alberta), uwolnił w specjalnym przywileju mieszczan bocheńskich od ceł wewnątrz państwa. Aktem tym stworzył solidne podwaliny pod rozwój handlu, prowadzonego przez kupiectwo bocheńskie.
680 lat temu
Ok. 1340 r. król Kazimierz Wielki ufundował w Łapczycy, nieopodal traktu komunikacyjnego z Krakowa przez Bochnię na Węgry i Ruś, murowany kościół – dziś niewątpliwie najcenniejszy zabytek murowanej architektury gotyckiej w rejonie bocheńskim, nazywany czasem z racji swoich niepospolitych walorów architektonicznych „małą katedrą”, odnotowany przez Jana Długosza jako „opera pulcherrime”.
650 lat temu
5 listopada 1370 r. w Krakowie w wieku 60 lat zmarł król Kazimierz Wielki.
600 lat temu
Z 1420 r. pochodzi najstarsza pisana informacja o szybie Targ, zwanym inaczej Nadwielki. Nazwę przyjął od miejsca, w którym go zgłębiono, czyli od rynku, gdzie handlowano solą. Położony był w rejonie jego północno-zachodniego narożnika; zasypany został w 1710 r. Pamiątką po nim, podobnie jak po dwóch innych szybach w tym rejonie – Wojewodziej Górze i Wielkim, były wózki górnicze ustawione na płycie rynku.
400 lat temu
Wiosną 1620 r., przez dwa tygodnie, stacjonowało w Bochni 17 chorągwi Lisowczyków dopuszczających się licznych łupiestw (zrabowali również klasztor bernardynów) i podpaleń. Mimo iż, na mocy królewskich rozporządzeń, miasta salinarne uwolniono od samowoli wojska. Ponieważ legitymowanie się stosownymi przywilejami nie przynosiło skutku, często godzono się nawet na znaczny okup, by tylko nie wpuścić żołnierzy do miasta. W przeciwnym razie było, jak w lipcu 1698 r., gdy nastąpiło „najechanie armata manu miasta przez towarzyszów znaku pancernego i ludzi wielu poranienie, porąbanie i pokaleczenie a niektórych pozabijanie”.
270 lat temu
W 1740 r. kasztelan wojnicki Piotr Stadnicki ufundował do kaplicy Matki Bożej Bocheńskiej w kościele dominikanów ołtarz z czarnego marmuru dębnickiego. Po kasacie klasztoru ołtarz ten, wraz z cudownym wizerunkiem, przeniesiono w 1778 r. do kościoła św. Mikołaja, gdzie zbudowano w tym celu osobną kaplicę.
240 lat temu
W 1780 r., w związku z budową najdalej na zachód wysuniętego szybu kopalni soli – Trinitatis, na skraju ówczesnej wsi Chodenice przy granicy z Bochnią, założono kolonię górniczą Trinitatis. Szyb wybito w latach 1779 – 1783 z inicjatywy zarządcy salin Józefa Tescha w związku z przesunięciem eksploatacji złoża solnego w kierunku zachodnim. Miał wentylować szybik Tesch oraz być zastępczym szybem dla Campi (początkowo Trinitatis znajdował się w innym miejscu, niż obecny, położony względem pierwotnego bardziej na zachód). Jego nazwa, podobnie jak pobliskiej kolonii, związana była z ustaleniem przez Komorę Nadworną do Spraw Miernictwa i Górnictwa w Wiedniu dwóch patronów górników – św. Trójcy i św. Kingi. Usytuowanie szybu w szczerym polu spowodowało konieczność utworzenia odpowiedniego zaplecza, czyli założenia wspomnianej kolonii górniczej. Jeszcze dziś jest dość dobrze widoczny typowy układ osad doby józefińskiej z główną ulicą (obecnie ul. Trinitatis), wytyczoną w linii prostej oraz prostopadłymi doń działkami.
W maju 1780 r. wizytował Bochnię cesarz austriacki Józef II, który przybył do Galicji, aby zapoznać się z łupem jaki przypadł Austrii wskutek I rozbioru Rzeczypospolitej.
190 lat temu
Zmarł Pius Rieger (1780-1830), benedyktyn, proboszcz bocheński, założyciel i prefekt gimnazjum. Ur. 27 I w Ristissen w Niemczech. Wstąpił do benedyktynów w opactwie Wiblingen a w 1803 otrzymał święcenia kapłańskie. Doktorat z teologii uzyskał na uniwersytecie w Salzburgu. Podczas wojen napoleońskich zagrożeni benedyktyni z Wiblingen przenieśli się do Wiednia a potem do Tyńca. Wykładał wówczas historię Kościoła na Wydziale Teologicznym UJ. 1809, kiedy Kraków został włączony w granice Księstwa Warszawskiego, wyjechał do Tuchowa, w 1815 powierzono mu probostwo w Bochni. Gdy w 1822 powstała diecezja tarnowska a biskupem został przeor benedyktynów tynieckich Grzegorz Ziegler, Rieger odegrał istotną rolę. Z jego inicjatywy urządzono w Bochni tymczasową siedzibę biskupa. Niemało przyczynił się do utworzenia wydziału filozoficznego – zalążka Seminarium Duchownego. Był także członkiem konsystorza. W 1817 założył gimnazjum bocheńskie i został pierwszym prefektem szkoły.
150 lat temu
24 października 1870 r. rada miejska w Bochni podjęła specjalną uchwałę, w której znalazło się znamienne zdanie: „Na głównym rynku w Bochni wystawiony ma być pomnik na cześć Króla Polskiego IMCi Kazimierza Wielkiego, któren był ojcem i wielkim dobrodziejem miasta Bochni”. Rada zadecydowała, iż koszty budowy zostaną pokryte z funduszów miejskich oraz składek obywateli. Wykonanie pomnika zlecono utalentowanemu rzeźbiarzowi krakowskiemu Waleremu Gadomskiemu. Uroczystość osłonięcia odbyła się 29 maja 1871 r. przy licznym udziale mieszkańców Bochni, oraz przybyłych z różnych miejscowości Galicji oraz pozostałych zaborów. Uczestniczył w niej autor pomnika i Jan Matejko z rodziną. Pomnik stał się swoistym logotypem miasta a postać króla wpisana w rozmaite przedsięwzięcia.
18 III 1870 r. urodził się w Grabówkach k. Wieliczki Ignacy Frey (1870-1939), sztygar Żupy Solnej, działacz samorządowy i kulturalny. Zasłużony w ocaleniu kopalni bocheńskiej przed zamierzoną, przez władze austriackie, likwidacją. Był wieloletnim członkiem Rady Miejskiej, także wiceburmistrzem Bochni. Przez 30 lat pracował społecznie w Czytelni Katolickiej jako bibliotekarz, działał aktywnie w Sodalicji Mariańskiej, Towarzystwie ”Ojczyzna” i TGS „Sokół” (był jedynym „konnym” sokołem w Bochni).
140 lat temu
Antoni Langer (1855-1910) reaktywował orkiestrę salinarną i został jej kapelmistrzem orkiestry salinarnej. Urodził się w Plahof koło Litomierzyc w Czechach. Podobno miał nawet ukończyć konserwatorium w Pradze. Orkiestrę, podobnie jak chór Lutnia, prowadził przez 30 lat. Zasłużony dla rozwoju muzyki w Bochni.
100 lat temu
Zmarł Jozef Roman (1879-1920), urzędnik kolejowy, działacz spółdzielczy, działacz socjalistyczny. Ur. w Rzepienniku. Pracował w Dyrekcji Kolejowej w Krakowie. W 1913 r. został wybrany do Rady Miejskiej w Bochni. Dzięki jego zabiegom w 1913 wzniesiono w Bochni przy Placu Gazaris Dom Robotniczy, w którym aktywną działalność rozwinęła Czytelnia Robotnicza. Założył Kasę Rękodzielniczą a następnie Spółdzielnię Spożywczą, która podczas zebrania założycielskiego w 1919 przyjęła nazwę Chłopsko-Robotnicze Stowarzyszenie Spożywców. Lokal handlowy otwarto w suterenie Domu Robotniczego. Pod pseudonimem Józef Oracki opublikował własnym nakładem broszurę Budujmy naszą przyszłość (Tarnów 1917), w której wzywał do organizowania samopomocy gospodarczej i politycznej. Żonaty z Anielą z Jeleniów, miał troje dzieci – Antoniego, Władysławę i Marię.
19 marca 1920 r. urodził się Józef Stanisław Broszkiewicz (1920-1977), malarz, fotografik, uczestnik konspiracji . Jako utalentowany dziesięciolatek znalazł się pod artystyczną opieką Samlickiego, który namalował jego znakomity portret. W czasach okupacji niemieckiej pracował w firmie „Foto-Gargul” jako fotograf, później współwłaściciel zakładu. Współpracował z ruchem oporu wykonując zdjęcia w oddziałach partyzanckich oraz przekazując podziemiu odbitki zdjęć wykonanych przez Niemców. Po zakończeniu wojny studiował malarstwo w krakowskiej ASP w pracowni E. Eibischa. W latach 1954-1956 kontynuował studia w pracowni Eibischa w warszawskiej ASP. Po uzyskaniu dyplomu w warszawskich szkołach średnich. Zmarł w Warszawie 21 VI 1977; na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Orackiej w Bochni. W jego dorobku artystycznym jest wiele wątków bocheńskich, zaś prace posiadają muzeum, Powiatowa I Miejska Biblioteka Publiczna oraz Stowarzyszenie Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej.
90 lat temu
24 stycznia 1930 roku zmarł Adam Reubenbauer (1867-1930), notariusz, działacz ruchu ludowego, poseł do Rady Państwa w Wiedniu, działacz samorządowy. Urodził się w Sieniawie w rodzinie chłopskiej. W 1886 ukończył gimnazjum w Rzeszowie. Potem studiował prawo na Uniwersytecie we Lwowie oraz w Wiedniu. Następnie związał się na stałe z Bochnią. W latach 1907-1918 był posłem do austriackiej Rady Państwa z okręgu bocheńskiego. W 1911 był wiceprezesem Zarządu Powiatowego PSL w Bochni. Od 1907 do 1913 wchodził w skład Rady Naczelnej PSL. W 1913 opowiedział się po stronie PSL „Piast”, a w następnym roku wszedł w skład Naczelnej Rady Ludowej stronnictwa. Działał aktywnie także na polu lokalnym, był członkiem Rady Powiatowej i przez kilka lat jej marszałkiem. W 1907 wystąpił z ciekawą inicjatywą zbudowania linii kolejowych z Bochni do Myślenic oraz do Limanowej. W 1920 przeniósł się do Krakowa, gdzie pracował w Urzędzie Ziemskim i wycofał się całkowicie z działalności politycznej. Żonaty z Barbarą z Grzesickich, z którą miał synów Witolda i Czesława. Pochowany na cmentarzu bocheńskim w grobowcu rodzinnym w sektorze III.
W 1930 r. zbudowano stadion dla Bocheńskiego Klubu Sportowego. Inicjatorem był bocheński lekarz i działacz sportowy, dr med. Władysław Krupa, w młodości znany piłkarz krakowskiej Wisły i reprezentant Polski. Jego zasługi upamiętniono tablicą na ogrodzeniu obiektu, który także nosi imię dr. Władysława Krupy.
W 1930 r. ukazało się drukiem opracowanie Stanisława Fischera „Ziemia Bocheńska. Krótki przewodnik turystyczny”. Wydał je Bocheński Komitet Dla Międzynarodowej Wystawy Turystycznej w Poznaniu.
80 lat temu
15 II 1940 r. zmarł Robert Han (1857-1940), notariusz, burmistrz Bochni, działacz społeczny. Wieloletni członek Rady Miejskiej, w latach 1929-1932 burmistrz miasta Bochni. Był aktywnym działaczem kilku stowarzyszeń m.in. prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej, prezesem TGS „Sokół”, prezesem Koła Przyjaciół Harcerstwa Polskiego i wiceprezesem Towarzystwa Upiększania Miasta. Żonaty z Józefą Brandt.
13 XI 1940 r. zginął Podgórzec Włodzimierz (1917-1940), student medycyny, żołnierz 1939, działacz konspiracyjny. Po ukończeniu gimnazjum bocheńskiego w 1938, rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim UJ. Brał udział w wojnie obronnej 1939. W Bochni założył młodzieżową Organizację Obrońców Ojczyzny(ps. „Ryś” , „Pantera”), która zrzeszając głównie młodzież gimnazjalną i studentów, zajmowała się gromadzeniem broni. 20 VII 1940 na skutek donosu, został aresztowany i osadzony w więzieniu na Montelupich w Krakowie. Poddawany był nieludzkim torturom, ale jak stwierdza przesłuchiwany razem z nim sędzia Antoni Golemo, zachował się bohatersko. Nie mając widoków na ocalenie, wziął na siebie całą winę. 13 XI 1940 przewieziony pod strażą do Bochni, w celu wskazania miejsca ukrycia broni w szybie Floris. Korzystając z ciemności i nieznajomości miejsca przez Niemców, usiłował zbiec. Przeskakując otwór szybowy runął w 300 metrową przepaść. Dramat ten upamiętnia tablica na ścianie bydynku przychodni zdrowia.
50 lat temu
W 1970 r. ruszyła pierwsza linia technologiczna Zakładu Przetwórstwa Hutniczego w Bochni, będącego filią krakowskiej Huty im. Lenina.
W 1970 r. zostało zlikwidowane Państwowe Liceum Pedagogiczne w Bochni. W tej zasłużonej szkole wykształciło się łącznie w latach 1946 – 1970 około 2250 absolwentów. Budynki zajęło później Technikum Budowlane (obecnie Zespół Szkół Nr 2).
40 lat temu
W lipcu 1980 r. ukazała się na półkach księgarskich, w nakładzie trzech tysięcy egzemplarzy, od dawna oczekiwana przez środowisko bocheńskie monografia „Bochnia. dzieje miasta i regionu” pod redakcją Feliksa Kiryka i Zygmunta Ruty. Książka została błyskawicznie rozkupiona, mimo kontrowersyjnych ocen dotyczących niektórych fragmentów poświęconych dziejom najnowszym.
W sierpniu 1980 r. w niektórych bocheńskich zakładach pracy zorganizowano strajki solidarnościowe ze stoczniowcami gdańskimi i szczecińskimi. W październiku i listopadzie zaczęto tworzyć pierwsze struktury Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w poszczególnych zakładach i instytucjach a także strukturę ponadzakładową – Miejską Komisję Koordynacyjną z siedzibą w budynku byłego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (obecnie Starostwa Powiatowego).
W 1980 r. rozpoczęto pod kierunkiem nadsztygara, inż. Tadeusza Steindela prace remontowe w podziemnej kaplicy św. Kingi, będącej dotąd rupieciarnią (ze względów politycznych nie pełniła funkcji religijnych). W trakcie robót wymurowano z rumu solnego łączonego zaprawą cementowo-solną ścianę oporową przed chórem, wykuto w caliźnie nowe schody, które prowadzą z poprzecznika Michał bezpośrednio na platformę chóru. W ścianę oporową wmurowano epitafium poświęcone ofiarom pożaru kopalni w 1875 r. Jednocześnie wspomniany poprzecznik Michał zaadaptowano na kryptę Grobu Bożego ze znamiennym napisem „Polonia Restituta” i datą „1980”. Wykuł ją w soli górnik przodowy Aleksander Frankowicz. Nad platformą chóru, przy południowym ociosie, umieszczono obraz na płótnie Antoniego Katry „Adoracja Dzieciątka Jezus przez górnika”. W ociosie zachodnim kaplicy wykuto wnękę, gdzie umieszczono siedemnastowieczne figury tworzące Grupę Ukrzyżowania przeniesione z kapliczki znajdującej się na poziomie V Podmoście.
30 lat temu
W zimie 1990 r., z poziomu XI kopalni wydobyto ostatni okruch solny. W ten sposób zakończyła się trwająca od połowy XIII w. eksploatacja złoża solnego, nazywanego z racji znaczenia dla gospodarki Rzeczypospolitej „Skarbcem Sarmacji”.
1 lutego 1990 r. Naczelnik Miasta Bochni na podstawie polecenia służbowego Wojewody Tarnowskiego zarządził powołanie zarządu komisarycznego nad budynkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy ul. 22 Lipca 1 (obecnie ul. Regis). Do budynku wprowadził się Miejski Dom Kultury. Wcześniej placówka ta zajmowała kolejno obiekty przy szybie Sutoris, ul. Bernardyńskiej 10 oraz dawnego zarządu kopalni (obecna siedziba Policealnego Studium Medycznego).
27 maja 1990 r. odbyły się pierwsze demokratyczne po wojnie wybory do samorządu lokalnego. Miejsce dotychczasowej Miejskiej Rady Narodowej zajęła 28-osobowa Rada Miejska. W 28 jednomandatowych okręgach rywalizowało z sobą 54 kandydatów. Bezapelacyjne zwycięstwo odnieśli kandydaci Bocheńskiego Komitetu Obywatelskiego, którzy obsadzili wszystkie mandaty. Do rady zostali wybrani: Andrzej Barański, Witold Bawolski, Andrzej Blum, Marek Całka, Zbigniew Cisło, Irena Dyduch, Janusz Gut, Marek Kania, Krzysztof Kępa, Jan Klassa, Stanisław Kobiela, Józef Kocot, Andrzej Kosturek, Wiesław Kozłowski, Józef Łącki, Marek Mazur, Marek Migdał, Edward Misiaszek, Zofia Modelska, Jan Olszewski, Kazimierz Piotrowicz, Jerzy Pukło, Anna Stolarczyk, Zdzisław Szklarzewicz, Jan Turek, Stanisław Wieczorek, Teofil Wojciechowski, Piotr Zięba. Spośród 18 810 osób uprawnionych do głosowania, wzięło w nim udział 9 453 bochnian. Oddano 8 581 ważnych głosów. Na kandydatów BKO głosowało 6 681 wyborców, ich kontrkandydaci uzyskali 1900 głosów. 7 czerwca odbyła się pierwsza sesja nowo wybranej Rady Miejskiej, która wybrała swoim przewodniczącym Stanisława Kobielę a jego zastępcą Edwarda Misiaszka. 12 września Rada Miejska 22 głosami wybrała burmistrzem dr Teofila Wojciechowskiego; jego kontrkandydat Andrzej Kosturek otrzymał 5 głosów. Wiceburmistrzem wybrano Krystynę Szydłowską, zaś do Zarządu Miasta weszli: Jerzy Pukło, Jan Olszewski, Janusz Gut, Piotr Zięba i Marek Całka. 28 sierpnia uchwalono Statut Gminy Miasta Bochnia.
We wrześniu 1990 r. utworzono w Bochni Urząd Rejonowy, obejmujący teren dawnego powiatu bocheńskiego, leżący od 1975 r. w obrębie województwa tarnowskiego oraz kilka gmin należących do powiatu brzeskiego (wraz z miastem Brzeskiem). Kierownikiem Urzędu został Andrzej Stabrawa, jego zastępcą zaś Michał Mikuliński.
W 1990 r. przestały istnieć Zakłady Naczyń Kamionkowych, kontynuujące tradycje przedwojennej Fabryki Naczyń Kamionkowych Henryka Münzera.
W 1990 r. Miejska Rada Narodowa przywróciła historyczne nazwy kilku ulicom miasta. Odtąd ulica Ludwika Waryńskiego znów nazywa się Floris, Marcelego Nowotki – św. Marka, Hanki Sawickiej – placem św. Kingi, Bolesława Bieruta – Bernardyńską, Feliksa Dzierżyńskiego – św. Leonarda, część ulicy 22 Lipca (od skrzyżowania z Oracką i Solną Górą – Konstytucji 3 Maja, ul. Urbana – św. Urbana. Osiedle XXX-lecia PPR przemianowano na Osiedle Niepodległości z ulicami: Legionów Polskich, Tadeusza Jakubowskiego i Waleriana Czumy. Nazwano także niektóre ulice (dotąd bez nazwy) imionami: Stanisława Fischera, Ferdynanda Maissa i Wawrzyńca Pisza. Kilka miesięcy później zamiast ul. Karola Świerczewskiego powróciła Trudna, zaś „resztówkę” ul. 22 Lipca przemianowano na ul. Planty (obecnie ul. Regis).
20 lat temu
26 września 2000 r. gościł w Bochni, w komorze Ważyn kopalni soli, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaśniewski nadając zabytkowym wyrobiskom Kopalni Soli Bochni tytuł „Pomnik Historii”.
16 listopada 2000 r. Rada Miejska w Bochni przyznała tytuł Honorowego Obywatela Królewsko-Górniczego Miasta Bochni wybitnemu dyrygentowi, profesorowi Jerzemu Katlewiczowi.
