Michał Czyżewicz

Michał Tadeusz Stefan Czyżewicz urodził się w Grobli 10. czerwca 1909 roku, w rodzinie Anny Zofii i Stanisława Grzegorza Czyżewiczów. Był uczniem bocheńskiego Gimnazjum im. Króla Kazimierza Wielkiego, gdzie w 1930  roku zdał maturę. W kwietniu 1939 roku ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskując dyplom lekarza i rozpoczął praktykę w krakowskim szpitalu OO. Bonifratrów. 

Po wybuchu wojny przez krótki czas opatrywał w bocheńskim Miejskim Ośrodku Zdrowia rannych, przywożonych spod Myślenic. Potem, chcąc zostać żołnierzem, wyjechał na wschód i dotarł do Lwowa. Jednak rekrutacja nie była już prowadzona, więc przyłączył się do kolumny sanitarnej, kierującej się ku granicy rumuńskiej. Granicę przekroczył 19. września 1939 roku, rozpoczynając tym samym okupacyjną tułaczkę. Zamieszkał w rumuńskim miasteczku Slatina-Olt, gdzie razem z nim znalazło schronienie około 200 Polaków. Gdy w 1940 roku sytuacja polityczna w Rumunii uległa zmianie, Czyżewicz przedostał się do Stambułu, a potem przez Azję Mniejszą do Palestyny; tam zadeklarował chęć pracy w Afryce. W lipcu 1941 roku pracował w Północnej Rodezji (obecnie Zambia), a wiosną 1943 roku został przeniesiony do Outshoorn w Unii Południowej Afryki (obecnie RPA). Następnie był lekarzem w Południowej Rodezji (współcześnie Zimbabwe), w ośrodku Rusape, przeznaczonym dla przybyłych z Iranu rodzin żołnierzy, którzy służyli w armii polskiej we Włoszech. W lutym 1944  przez Kongo Belgijskie (obecnie Republika Konga) i Tanganikę (obecnie Tanzania) dotarł do kenijskiego Makindu, gdzie przez dwa i pół roku pracował w obozie przejściowym, zorganizowanym dla uchodźców polskich. W 1946 obóz został przeniesiony do położonej nad Oceanem Indyjskim Mombasy i tam przez kilka lat kierował szpitalem. Przez pewien czas pracował też w Ugandzie, mieszkał w Tanganice (obecnie Tanzania) i na Zanzibarze. W połowie 1950 roku został lekarzem w Mackinnon Road (pd.-wsch. Kenia) i pracował tam do roku 1955. Początek lat pięćdziesiątych był w Kenii czasem niespokojnym, czasem walk o niepodległość. W październiku 1952 roku administracja brytyjska wprowadziła stan wyjątkowy i zorganizowała obozy dla internowanych powstańców. Czyżewicz czuwał nad sytuacją zdrowotną i sanitarną w jednym z takich obozów. W 1955 roku przeniósł się do Kamiti w pobliżu Nairobi, gdzie rozpoczął praktykę w tamtejszym szpitalu. Leczył rdzennych Afrykańczyków, Europejczyków, Hindusów i przybyszów z Seszeli, posługując się w pracy nie tylko językiem angielskim, ale również miejscowym językiem suahili. 

Ważną dziedziną aktywności Michała Czyżewicza, poza medycyną, było malarstwo. Jego dzieła trafiły do Anglii, Kanady, Nowej Zelandii, Australii, Włoch, Ameryki, Tanzanii, Ugandy i Wenezueli, a w Kenii pozostało płótno Droga przez Kraj Kikuju, które – jako obraz zamówiony przez Medical Department – znalazło miejsce w gmachu African Medical Center. Jako członek the Kenya Arts and Crafts Society wziął udział w konkursie na obraz-prezent dla wizytującej Afrykę Wschodnią księżniczki Małgorzaty i ten konkurs wygrał. Jego obraz Bush Country (Kraina buszu) popłynął z księżniczką do Anglii.

Michał Czyżewicz wzbogacił zbiory bocheńskiego muzeum niecodzienną kolekcją afrykańską. Przekazane przez niego w latach 1958-1960 obiekty w liczbie około dwustu ilustrują kulturę „Czarnej Afryki”, kilkadziesiąt związanych jest z zamieszkującymi Afrykę przybyszami z Indii, a pojedyncze egzemplarze pochodzą z Indonezji, Iranu, Jemenu, Egiptu i Chin. Niewielka część powstała w Kongu, dawnej Rodezji, Afryce Południowej i na Wyspach Świętej Heleny. Zdecydowana większość daru, nabyta w Kenii, Tanzanii i Mozambiku, to wytwory plemion Kamba, Kikuju i Masajów. Na ten wschodnioafrykański zbiór składają się przedmioty codziennego użytku (stołki, grzebień, szczotka, szczypczyki, naczynie z tykwy, pojemnik na tabakę), instrumenty muzyczne (zanza i grzechotka z tykwy ozdobiona muszelkami), ozdoby metalowe, z koralików lub muszelek (kolczyki, bransoletki i naszyjniki), a także plecionki (kosze, podstawki, serwetki). Najliczniejszą grupę w tym darze stanowią rzeźby. Uzupełnieniem stały się gazety i czasopisma wydawane w językach miejscowych (kamba, kikuju, kisuahili) oraz w językach Indii (hindu, urdu, Pendżabi, Gudżarati). Przekazał też pięć malowanych przez siebie obrazów, przedstawiających bliskie mu pejzaże afrykańskie: Kopiec termitów (dwa o tej samej tematyce), Wiosna w buszu, Dżungla o wschodzie słońca oraz Meczet Dżamia w Nairobi nocą

Michał Cyżewicz ożenił się z Marię Nowicką rodem z Bohorodczan. W 1958 roku przyszła na świat ich córka Danusia. Zmarł 12. stycznia 1961 roku i pochowany został na cmentarzu w dzielnicy Nairobi zwanej Langata. Więcej informacji o nim można znaleźć w artykule Michał Czyżewicz. Lekarz, malarz, darczyńca, opublikowanym w siódmym tomie „Rocznika Bocheńskiego” (t. VII, 2013, s. 215-244).